Xử lý tín hiệu cấp cứu bằng DSC MF/HF – Hướng dẫn từ thực tế vận hành trên tàu biển

Trong nghề kỹ thuật hàng hải, tôi từng nghe một câu nói mà đến giờ vẫn còn nguyên giá trị: “Khi sóng yên biển lặng, radio chỉ là thiết bị. Khi gặp nạn giữa đại dương, nó là sinh mệnh.”
Điều đó đúng, đặc biệt với hệ thống MF/HF DSC – công cụ liên lạc khẩn cấp trong hệ thống GMDSS, dành cho tàu hoạt động xa bờ.

Là kỹ sư từng tham gia cài đặt, kiểm tra và xử lý sự cố hàng trăm trạm radio trên tàu hàng, tàu dầu và tàu container, tôi muốn chia sẻ tình huống thực tế: Khi tàu của bạn nhận được tín hiệu cấp cứu (distress call) từ tàu khác trên tần số DSC – bạn nên xử lý thế nào?

Tình huống: Tàu bạn nhận tín hiệu cấp cứu DSC trên MF/HF DSC

Bạn đang trong ca trực, thiết bị MF/HF DSC đột ngột phát âm báo khẩn cấp – liên tục, vang dội, không thể tắt được bằng cách thông thường. Màn hình hiện dòng chữ:

“DISTRESS RECEIVED – MMSI: 123456789 – Position: LAT 12°34.5’N / LON 109°45.6’E – Nature: Flooding”

Kèm theo đó là thông tin tần số DSC nhận tín hiệu, ví dụ: 8414.5 kHz.

1. Việc đầu tiên – Bình tĩnh và xác nhận tín hiệu

Âm báo khẩn cấp là bắt buộc theo quy chuẩn quốc tế. Để tắt âm báo:

Bấm phím “CLICK” hoặc “SILENCE” trên màn hình chính (thường là phím vật lý hoặc ảo)
Xác minh chi tiết nội dung cảnh báo: MMSI, vị trí, nguyên nhân gặp nạn, thời gian, số lần lặp lại

Lưu ý: Không bấm nút ACK (Acknowledgement) nếu không chắc mình được phép – đây là hành động mang tính pháp lý, vì bạn đang tuyên bố “Tôi đã tiếp nhận và chịu trách nhiệm phản hồi tín hiệu cứu nạn”.

2. Chờ tối thiểu 3 phút để quan sát có trạm bờ nào phản hồi không

Theo thông lệ quốc tế, trạm bờ (coast station) là đơn vị chính nhận và phản hồi tín hiệu cấp cứu. Nếu tàu bạn không nằm gần tàu gặp nạn hoặc không có chỉ đạo từ RCC (Rescue Coordination Center), bạn cần:

Theo dõi liên tục trên tần số thoại kèm theo tín hiệu (thường là 2182.0 kHz, 8416.5 kHz…)
Không can thiệp nếu đã có đơn vị chuyên trách xử lý
Không gửi lại cùng một cảnh báo gây nhiễu

3. Nếu quá 3 phút không có phản hồi – Tàu bạn có thể hành động

Khi bạn:

Không thấy có ACK từ trạm bờ
Nhận nhiều lần cùng một tín hiệu từ tàu gặp nạn
Tàu của bạn ở gần vị trí nạn nhân (ví dụ trong bán kính 300 hải lý)
Có khả năng hỗ trợ hoặc truyền tiếp thông tin tới RCC

Thì bạn có thể thực hiện Acknowledgement theo trình tự sau:

Chọn “ACK” trên màn hình nhận tín hiệu
Hệ thống sẽ tự phát lại gói DSC ACK trên cùng tần số
Đồng thời lưu lại trong nhật ký DSC log

Cảnh báo: Không được gửi ACK nếu không thể hỗ trợ hoặc không có quyền theo phân công trách nhiệm – việc này có thể bị coi là sai quy trình cứu nạn.

4. Gọi lại tàu gặp nạn bằng thoại trên tần số chỉ định

Sau khi ACK hoặc khi quyết định liên hệ bằng lời nói, thực hiện:

Chuyển sang màn hình SSB
Nhập tần số thoại phù hợp (thường 2182.0 kHz – tần số cấp cứu truyền thống)
Bấm nút PTT (push-to-talk) và gọi theo mẫu:

Lặp lại nhiều lần nếu không nhận được phản hồi.

5. Gửi relay distress nếu cần

Nếu tàu bạn không thể hỗ trợ nhưng vẫn không thấy bên nào phản hồi sau nhiều phút:

Có thể phát Distress Relay từ MF/HF DSC để báo cho các tàu khác hoặc trạm bờ
Chọn “Relay” → nhập MMSI trạm bờ → gửi

Relay cũng cần thực hiện nghiêm túc, đúng quyền hạn. Gửi sai có thể gây nhiễu loạn thông tin cứu hộ.

6. Ghi nhận đầy đủ nhật ký và báo cáo

Dù bạn có ACK hay không, cũng cần:

Ghi chi tiết sự kiện vào logbook hoặc DSC log
Thông báo cho sỹ quan boong hoặc thuyền trưởng
Nếu có hệ thống in DSC ở MF/HF DSC hoặc ghi log tự động – in ra để lưu làm bằng chứng

Kinh nghiệm thực tế cần nhớ

Không ACK nếu không hỗ trợ được
Luôn đợi ít nhất 3 phút – dành quyền ưu tiên cho trạm bờ
Đừng hoảng loạn – tín hiệu DSC được phát rất nhạy, có thể từ tàu xa hàng ngàn hải lý
Kiểm tra định kỳ Watch Scan để không bỏ sót tín hiệu khi hệ thống đang ở chế độ giám sát

Kết luận

Tín hiệu cấp cứu DSC không giống một cuộc gọi thông thường. Nó là lời kêu cứu giữa đại dương. Là người vận hành thiết bị, dù là kỹ sư hay sĩ quan hàng hải, bạn cần hiểu rõ quy trình và hành động đúng vai trò, đúng thời điểm thiết bị MF/HF DSC

Hãy coi mỗi tình huống như trên là một bài kiểm tra – không chỉ của thiết bị, mà còn là của con người.